I. Tổng quan về Thuế tối thiểu toàn cầu (GMT)
Khái niệm chung
- Mục tiêu: Đảm bảo mức thuế tối thiểu 15% cho các Tập đoàn Đa quốc gia (MNE), bất kể họ hoạt động ở quốc gia nào, kể cả các quốc gia có thuế suất thấp.
- Nguyên tắc áp dụng:
- Nếu mức thuế hiệu quả (ETR) của một công ty con tại một quốc gia thấp hơn 15%, một khoản thuế bổ sung sẽ được áp dụng để đạt mức tối thiểu.
- ETR được tính theo công thức phức tạp dựa trên quy định của OECD.
Các khái niệm chính
- Income Inclusion Rule (IIR): Quốc gia nơi công ty mẹ đặt trụ sở có quyền thu thuế bổ sung để đạt mức 15%.
- Undertaxed Payment Rule (UTPR): Quốc gia khác có thể áp dụng thuế bổ sung khi ETR không đạt mức tối thiểu.
- Qualified Domestic Minimum Top-up Tax (QDMTT): Quốc gia nguồn được ưu tiên thu thuế bổ sung cho các công ty nội địa, áp dụng công thức giống IIR.
Đối tượng áp dụng
- Tập đoàn đa quốc gia có doanh thu hợp nhất tối thiểu 750 triệu Euro trong ít nhất 2/4 năm tài chính gần nhất.
- Các đối tượng được loại trừ: Quỹ hưu trí, tổ chức chính phủ, tổ chức phi chính phủ, và quốc gia có thu nhập dưới 10 triệu Euro hoặc lãi lỗ dưới 1 triệu Euro.
Thời gian dự kiến áp dụng
- IIR: Từ năm 2024.
- UTPR: Từ năm 2025.
- QDMTT: Tùy thuộc luật nội địa, Việt Nam dự kiến áp dụng từ 2024.
II. Các khía cạnh kỹ thuật quan trọng
A. Giai đoạn chuẩn bị
- Tháng 11/2023: Quốc hội thông qua Nghị quyết số 107/2023/QH15.
- Tháng 7/2024: Chính phủ ban hành quy định chi tiết.
- Tháng 10/2024: Hoàn thiện các chính sách hỗ trợ.
B. Quy định về kê khai và nộp thuế
- Thời hạn kê khai:
- QDMTT: 12 tháng sau ngày kết thúc năm tài chính.
- IIR: 15 tháng sau năm đầu tiên, 12 tháng cho các năm tiếp theo.
- Người kê khai: Các đơn vị hợp thành (ĐVHT) tại Việt Nam hoặc công ty mẹ tại Việt Nam, tùy vào từng quy định cụ thể.
C. Quy trình thực hiện
- Bước 1: Đăng ký mã số thuế riêng để kê khai QDMTT/IIR.
- Bước 2: Lập báo cáo tài chính hợp nhất theo chuẩn quốc tế (IFRS hoặc chuẩn mực tương đương).
- Bước 3: Nộp hồ sơ kê khai thuế bao gồm:
- Tờ khai thông tin theo quy định của GloBE.
- Tờ khai thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung.
- Báo cáo tài chính hợp nhất và các thuyết minh liên quan.
III. Các khía cạnh kỹ thuật quan trọng
A. Công thức tính thuế bổ sung
- ETR (Effective Tax Rate): Được tính dựa trên tổng thuế đã nộp chia cho lợi nhuận theo quy định của GloBE.
- Thuế bổ sung: Chênh lệch giữa mức 15% và ETR thực tế, nhân với lợi nhuận tính thuế.
B. Quy định về giảm trừ trách nhiệm
- Giai đoạn chuyển tiếp (2024–2026) áp dụng các tiêu chí giảm trừ:
- De minimis test: Miễn thuế nếu doanh thu và lợi nhuận đạt mức tối thiểu.
- Simplified ETR test: Dựa trên ETR đơn giản hóa.
- Routine profits test: Sau khi giảm trừ giá trị tài sản và tiền lương.
C. Yêu cầu đặc biệt về kế toán
- Báo cáo tài chính hợp nhất phải điều chỉnh các chênh lệch kế toán nếu sử dụng chuẩn VAS (Chuẩn mực kế toán Việt Nam).
- Các chênh lệch quan trọng (trên 75 triệu Euro) phải được loại bỏ khi so sánh với IFRS.
IV. Tác động tiềm năng đến doanh nghiệp
Chi phí thuế bổ sung
- Doanh nghiệp đang hưởng ưu đãi thuế với ETR dưới 15% sẽ đối mặt với nghĩa vụ thuế tăng thêm.
Ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh
- Ảnh hưởng đến dòng tiền, lợi nhuận, kế hoạch tái đầu tư, và các chỉ tiêu kinh doanh (KPI).
Phức tạp trong tuân thủ
- Công thức tính toán phức tạp lần đầu được áp dụng.
- Nghĩa vụ kê khai mới có thể dẫn đến xung đột hoặc khiếu nại về thuế.
Chính sách ưu đãi
- Các chính sách ưu đãi hiện tại có thể mất hiệu lực, yêu cầu Chính phủ điều chỉnh phù hợp với môi trường mới.
Dịch